De grafsteen van Julius Pudens
De grafsteen van een Romeinse veteraan diende in de middeleeuwen als bewijs dat Nijmegen door Julius Caesar was gesticht. Eeuwenlang was hij ingemetseld in de Sint-Nicolaaskapel op het Valkhof, tot hij in 1670 werd overgebracht naar het stadhuis en daarmee een van de eerste Nijmeegse museumstukken werd. De veteraan heette Gaius Julius Pudens en was soldaat geweest in het Tiende Legioen, dat van 71 tot uiterlijk 104 na Christus in Nijmegen was gelegerd.
## Geschiedenis Na zijn diensttijd is Pudens hier als burger blijven wonen. Toen hij aan het begin van de 2de eeuw op vijftigjarige leeftijd overleed, heeft zijn erfgenaam de steen laten maken en laten plaatsen op de begraafplaats, waar vermoedelijk al eerder de as van Pudens' zoon, Julius Junius, was bijgezet. De grafsteen is later in stukken gehakt om die als bouwmateriaal te kunnen hergebruiken. Alleen de onderste helft is bewaard gebleven, maar daarop is nog wel te zien dat boven de inscriptie een reliëfvoorstelling was aangebracht. Die toonde de overledene op een aanligbed aan de maaltijd, een veelgebruikt motief in de grafsculptuur, waarvan in dit geval niet meer dan de poten van het bed en van een tafeltje resteren. In de jaren 70 van de 1ste eeuw na Christus verschijnen de maaltijdscènes voor het eerst op grafmonumenten van militairen. Vanaf de 2de eeuw laten ook burgers zich op deze manier uitbeelden, maar de gewoonte verdwijnt in de loop van de 3de eeuw. De voorstellingen ademen steeds de sfeer van een leven in luxe en brengen waarschijnlijk niet alleen de hoop op een zorgeloos leven na de dood tot uitdrukking, maar ook de maatschappelijke status die de overledenen hebben nagestreefd. ## Caesar op het Valkhof in Nijmegen? In de middeleeuwen kon men de Latijnse tekst van het opschrift niet goed lezen en bracht men de naam Gaius Julius in verband met de veldheer Gaius Julius Caesar. Omstreeks 1465 meende Willem van Berchen in zijn Gelderse kroniek uit de inscriptie te kunnen opmaken dat de gedenksteen door Caesar was opgesteld in een door hemzelf gebouwde tempel op het Valkhof. Die zou later op voorstel van Karel de Grote door paus Leo III aan de heilige Nicolaas zijn gewijd. Het monogram midden onderaan beschouwde Van Berchen als een signatuur van Caesar. Pas in 1982 kon de betekenis ervan volledig worden ontrafeld: "o(pto) s(it) t(ibi) t(erra) l(evis)", "ik wens dat de aarde licht voor u is."