Aan het werk in Gelderland: Boerenleven
Maand van de Geschiedenis
Het thema van de Maand van de Geschiedenis 2021 is [‘Aan het werk’](https://www.maandvandegeschiedenis.nl/page/20860/dit-is-het-thema-van-de-maand-van-de-geschiedenis-2021). Betaald of onbetaald; vrijwillig of onder dwang; met het hoofd of met de handen: Werk vult en bepaalt een groot deel van ons leven. Dat was en is Gelderland niet anders. Dat is te zien in talloze collecties op CollectieGelderland.
## Boerenleven Gelderland kent diverse boerderijmusea, zoals Museum Smedekinck, De Lage Hof, Erve Eme en Hagedoorns Plaatse. Zij tonen de ontwikkelingen die het boerenbestaan heeft doorgemaakt. Veel aandacht gaat daarbij uit naar ambachten, gereedschappen en kennis die vooral afgelopen eeuw in vergetelheid zijn geraakt door technologische ontwikkelingen, automatisering en schaalvergroting. Een selectie beelden toont wat werk op een boerderij kon betekenen. ## Boerderij Op het platteland bestonden tot aan het midden van de twintigste eeuw grote verschillen in welvaart. Het maakte uit of je grootgrondbezitter, keuterboer, knecht of keukenmeid was. Dat was bijvoorbeeld te zien aan de boerderij waar een boer woonde. Op ‘De Caterstee’ woonde oorspronkelijk een keuterboer. De hoge ligging van een zeventiende-eeuwse boerderij uit de Betuwe als bescherming tegen hoog water was juist een teken van welvaart. ## Oogst Na een jaar lang het land bewerken was de zomer de tijd om te oogsten. Voor het afsnijden van grassen en granen werd bijvoorbeeld gebruik gemaakt van de sikkel of zeis. Met de sikkel moest de gebruiker zich bukken om graanhalmen of gras met een hand vast te pakken, terwijl met de sikkel in de andere hand de halmen werden doorgezaagd. De zeis daarentegen werd staand met twee handen gehanteerd. Na het afsnijden werden de losse stengels met een welhaak aan elkaar gebonden en in schoven te drogen gelegd. Vervolgens werden de schoven binnengehaald, bijvoorbeeld met paard en wagen. Het graan of stro werd vervolgens in een schuur opgeslagen. Ook voor het bewerken van het gewas waren talloze gereedschappen beschikbaar, zoals de halmendorser waarmee het graag uit de halmen werd gehaald. Bij het oogsten moest iedereen helpen. Ook de kinderen hielpen mee met het binnenhalen van de gewassen. ## Traditie In Nederland werd het land tot in de twintigste eeuw vaak handmatig, eventueel ondersteund met dierlijke kracht, bewerkt. Hoewel dat nu bijna nergens meer het geval is, zijn er plekken waar dit nog gebeurt. Bijvoorbeeld in Ede, waar zogenaamde trapakkers door vrijwilligers in oude dracht traditioneel worden bewerkt. ## Meer lezen * [Aan het werk in Gelderland: Fabrieken](https://www.collectiegelderland.nl/verhaal/7bee649c-d04c-d088-9701-95378fd7b92d) * [Aan het werk in Gelderland: Vakbonden](https://www.collectiegelderland.nl/verhaal/e281a57f-9b3c-7129-ba9a-0c49f37906bd) * [Aan het werk in Gelderland: Op kantoor](https://www.collectiegelderland.nl/verhaal/ce29ff3f-380e-741c-0e41-5e260d2f6e5b)