Collectie Gelderland

Wandkastje met heiligen in schelpengrotten, Zuid-Nederland of Vlaanderen, 1800–1900

Devotiegroep met diverse heiligen in schelpengrotten in een verdiept houten kastje met een glasruit aan de voorzijde, gemaakt om op te hangen aan de wand. In het kastje is een landschap met zes driedimensionale grotten gemaakt, gedecoreerd met allerhande schelpen en gekleurde glaskralen. In iedere grot is een heiligenfiguur neergezet, die uitgeknipt of uitgesneden is uit een ingekleurde papieren devotieprent. Het gaat met name om heiligen verwant aan de orde der minderbroeders (ook wel franciscanen genoemd). Dit maakt het waarschijnlijk dat de herkomst ook in deze kloosterorde gezocht moet worden. Linksboven is een minderbroederheilige verbeeld, herkenbaar aan zijn ordekleding, maar zonder duidelijk attribuut waaraan zijn identiteit kan worden afgeleid. In het midden staat Theresia van Avila onder het kruis met Christus, een verwijzing naar een visioen van Theresia. Rechtsboven staat een heilige met een grijze mantel en een hoed, wellicht Franciscus Xaverius. Linksonder is kerkvader Hiëronymus te zien, biddend op een knielbankje en met links van hem een leeuw, verwijzend naar een wonderverhaal. Daaronder hebben twee witte zwanen een plaatsje achter een geknipt hek gekregen. Rechtsonder is het visioen van Franciscus van Assisi verbeeld, waarbij hij de kruiswonden (stigmata) van Christus in zijn lichaam kreeg. Rechts tegen Franciscus aan zit een andere minderbroeder, die in een (gebeden)boek leest. Dit is broeder Leo, een van de trouwe volgelingen van Franciscus. Rechtsboven in deze grot is nog een kleine heilige liggend verbeeld. Waarschijnlijk gaat het hier om een verbeelding van het sterfbed van Franciscus. Devotiegroepen als deze werden in kloosters vervaardigd en voor privédevotie gebruikt of verkocht. Hiermee genereerden kloosters extra inkomsten. Dit komt dan in ieder geval voor in Oostenrijk, Duitsland, België en Nederland en gebeurde waarschijnlijk vooral in vrouwenkloosters en in gemeenschappen van rooms-katholieke vrouwen. Om deze reden wordt dit type devotionalia met een Duitse term ook wel aangeduid als 'Klosterfrauenarbeit'. Vanwege het gebruik van schelpen is dit kastje waarschijnlijk gemaakt in een vrouwenklooster in Zuid-Nederland of Vlaanderen.