Collectie Gelderland

Tabaksdoos van messing, 1787

Tabaksdoos van messing. Het deksel is gegraveerd; in het midden een oranjeboom met aan weerszijden afbeeldingen binnnen een cartouche van stadhouder prins Willem V van Oranje en zijn echtgenote prinses Wilhelmina van Pruissen. De hoeken zijn versierd met waaiers. De rand en zijranden van het deksel hebben een versiering in blokjesmotief. De lange zijkanten van de doos zijn gegraveerd met een mand waaruit guirlandes waaieren; de korte zijkanten hebben het blokjesmotief. De achterzijde heeft ook een waaiermotief in de hoeken en de tekst: Oranje door Gods kragt Geeft Eendragt vreed en Macht. Soo lang als Zon en Maan Sal aan den hemel schijnen Sal Nooijt de oranje Couler verwelken of Verdwijnen. Soo Lang Jehova Godt gedenkt aan Zijn Verbond En Zijnen Boog Vertoond aan dit benede Rond Zoo Lang Er Schepzels Zijn die Haaren Maaker Looven Soo Lang de werelt staat Blijft Noog Oranje Booven. Door Godes kragt en Pruijsische Macht is de oranje stam in Fleur gebragt A N O 1787., Afbeelding en tekst verwijzen naar een roerige tijd toen Prinsgezinden en Patriotten elkaar in de haren vlogen. In Holland en de stad Utrecht maakten de patriotten de dienst uit. Stadhouder Willem V trad zwak op en moest in 1785 uitwijken naar Nijmegen.Toen Patriotten op 28 juni 1787 prinses Wilhelmina tijdens haar reis naar Den Haag bij Goejanverwellesluis (tussen Schoonhoven en Haastrecht) tegenhielden, leidde dit tot spanningen. Ook in Tiel trok begin juli dat jaar een woedende menigte "Prinsgezinden"door de straten en plunderden huizen van Patriotten. De broer van Wilhelmina, de machtige koning van Pruissen, stuurde 20.000 soldaten om orde op zaken te stellen en Willem V in Holland in zijn macht te herstellen. Hierop slaan de woorden "Pruijsische Macht" in de tekst op de tabaksdoos. De Patriotten leden een nederlaag en zouden pas in 1794 met de Franse legers zegevierend terugkeren. Door de tabaksdoos met deze voorstelling en tekst bij zich te dragen maakte de eigenaar duidelijk waar zijn sympathie lag of zoals we dat nu zeggen: hij maakte een politiek statement. En zo past deze bijzondere tabaksdoos prima in de canon van de Tielse geschiedenis binnen ons museum.