Ruiterstoet van Nassause vorsten

Ruitergroep en face, met portretten van de zonen van prins Willem I: Philips Willem (1554-1618), Maurits prins van Oranje (1567-1625), Frederik Hendrik (1584-1649), en hun neven Willem Lodewijk (1573-1620) en Ernst Casimir (1573-1632), graven van Nassau-Dietz, stadhouders van Friesland, Groningen en Drenthe. De heren dragen vrijwel uniforme hoeden en zijn geportretteerd in een landschap. De 'Ruiterstoet' van Gerrit Claesz. Bleker (1592/3-1656) is een eerbetoon aan de prinsen van Oranje en hun neven, de graven van Nassau, die hun lot hadden verbonden aan de vrijheidsstrijd in de Nederlanden en door wier inzet de opstand tegen Spanje zich ten goede had gekeerd. Bleker liet zich bij zijn schilderij inspireren door een prent van Adriaen van de Venne, die in 1621, bij het aflopen van het Twaalfjarig Bestand, was verschenen. Omringd door pages en honden rijdt de vorstelijke cavalcade door een landschap in de omgeving van Den Haag. Maar hoe realistisch de voorstelling ook oogt, de scène kan zich in werkelijkheid nooit zo hebben afgespeeld, want sommigen van de geportretteerden waren in 1621 al overleden. Ons schilderij, dat tot voor kort aan Paulus van Hillegaert I werd toegeschreven, steunt slechts losjes op Van de Vennes voorbeeld. Bleker nam alleen het idee over, maar werkte dat op een zelfstandige manier uit. Zo paste hij de compositie aan door de horizon te verlagen en de paarden realistischer weer te geven. Hij verving de stijve, hoge hoeden door de slappe, breedgerande modellen die omstreeks 1625 in de mode waren, en hij bracht het aantal herkenbare personen terug tot vijf. Vooraan zijn van links naar rechts de prinsen Maurits (1567-1625), Philips Willem (1554-1618) - afgebeeld met keten van Orde van het Gulden Vlies, great George - en Frederik Hendrik (1584-1647), wiens paard chevaucheert, te zien. Maurits en Frederik Hendrik dragen beiden een blauw halslint en de Orde van de Kouseband, Lesser George. Op de tweede rij herkennen we de Friese stadhouders Ernst Casimir (1573-1632) en Willem Lodewijk (1560-1620). Pas onlangs kon het schilderij overtuigend worden toegeschreven aan de Haarlemse landschapschilder Gerrit Claesz. Bleker. Dit gebeurde na vergelijking met een door Bleker gesigneerd en 1633 gedateerd schilderij, waarop Frederik Hendrik op identieke wijze te paard is weergeven. De dalmatiër, de hond die de ruiterstoet begeleidt, komt op vergelijkbare wijze op dit stuk voor en ook de bomen zijn op een zelfde karakteristieke manier uitgevoerd. Het thema van de ruiterstoet van Nassause vorsten was populair in het eerste kwart van de zeventiende eeuw; onbekend was tot voor kort dat ook een Haarlemse landschapschilder zich aan dit onderwerp heeft gewaagd. Dit stuk is ingelijst in een 18de eeuwse poliment vergulde lijst, gehold en met decor van acanthusblad binnen bies en kleine bies van gedraaid lint. Bruikleen Geschiedkundige Vereniging Oranje-Nassau, Den Haag.