Collectie Gelderland

Kistharmonium, ca. 1896

Het hier opgestelde kistorgel is geleverd door Johannes de Heer (1866-1961). Hij was een Rotterdamse evangelist, die zijn opwekkingsbijeenkomsten hoofdzakelijk in tenten hield. Voor de NCRV verzorgde hij ' geestelijke radiotoespraken', waarbij hij zijn vrouw en later zichzelf op het orgel begeleide. Daarnaast had hij een muziekwinkel aan huis met bladmuziek en harmoniums. Hij is vooral bekend gebleven door zijn Zangbundel uit 1906 met op Angelsaksische leest geschoeide opwekkingsliederen. Dit harmonium, ook wel missionarisorgel genoemd, kon gemakkelijk worden ingeklapt tot een draagkoffer. Het is geleverd door de Amsterdamse muziekhandel G.A. Goldschmeding. Het harmonium is een orgeltype dat zijn toon geeft door kleine plaatjes (tongen) te laten vibreren (doorslaan) door middel van drukwind of zuigwind. Dit in tegenstelling tot het pijporgel, waar wind pijpen tot klinken brengt. De uitvinding dateert uit 1840 en staat op naam van de fransman Alexandre Debain. Het instrument was door zijn compactheid vooral geschikt voor huiskamers en scholen, maar kon ook worden aangetroffen in een symfonieorkest. Voor kerken die niet beschikten over een pijporgel, was het harmonium een uitkomst, zeker het krachtige drukwindharmonium. Het veel zachtere zuidwindharmonium was goedkoper en leende zich daarvoor meer voor gebruik in de huiselijke kring. Het kostharmonium liet zich door een geringe omvang gemakkelijk transporteren en werd vaak ingezet bij evangelisatiebijeenkomsten zoals georganiseerd door Johannes de Heer (1866-1961). Die verkocht ze ook zelf.