Wassenbeeld van Admiraal Van Kinsbergen

‘Jongen! Gij zult het zeegat uit!’ Met deze belofte begint voor Jan Hendrik van Kinsbergen in 1756 zijn vurig verlangde marineopleiding. Hij wil in de voetsporen treden van de zeventiende-eeuwse zeeheld Michiel de Ruyter, die hij al vanaf zijn kinderjaren bewondert. ‘O, konde ik ook eens zo een groot man zijn’. Jan Hendriks wens gaat in vervulling. Ruim een halve eeuw later wordt hij door tijdgenoten vereerd als ‘Nederlands laatste zeeheld’. Na zijn dood krijgt Van Kinsbergen in de Nieuwe Kerk te Amsterdam een praalgraf op slechts enkele meters afstand van de praalgraven van de zeventiende-eeuwse zeehelden Michiel de Ruyter en Jan van Galen. Jan Hendrik van Kinsbergen heeft bij twee gelegenheden uitgeblonken als zeeheld. In dienst van de Russische marine verslaat hij in 1773 tweemaal de Turken in de Zwarte Zee. Hij keert terug naar Nederland als ‘held van de Zwarte Zee’. Op 5 augustus 1781 vindt er tijdens de Vierde Engelse Oorlog (1780-1784) bij de Doggersbank, een zandbank in de Noordzee, een zeeslag plaats tussen de marines van Nederland en Engeland. Van Kinsbergen is een van de admiraals onder schout-bij-nacht A.J. Zoutman. Door daadkrachtig optreden wordt de Engelse aanval afgeslagen. In Nederland is deze zeeslag als een grote overwinning gevierd. Zoutman en zijn admiraals worden geëerd als ‘helden van Doggersbank’. In 1810 wordt Jan Hendrik van Kinsbergen in de adelstand verheven en krijgt de titel ‘Graaf van Doggersbank’ In de achttiende eeuw is de Nederlandse marine ernstig in verval. Van Kinsbergen legt zich daar niet bij neer. Hij is een voorvechter van de modernisering van het zeewezen en krijgt bekendheid door tal van gezaghebbende publicaties op het terrein van zeetactiek, scheepsdienst en seinwezen. Door zijn huwelijk met de rijke bankiersweduwe Hester Clifford Hooft wordt Jan Hendrik van Kinsbergen een vermogend man. Na de dood van zijn vrouw in 1795 ontpopt hij zich als filantroop. Het terrein van onderwijs, kunsten en wetenschappen heeft daarbij zijn bijzondere aandacht. Door heel Nederland profiteren personen en instellingen van deze liefdadigheid. Vanaf zijn zesde jaar onderhoudt Van Kinsbergen nauwe banden met Elburg, zijn ‘meest geliefde stad’. De kleine Zuiderzeestad wordt in ruime mate begunstigd. Jan Hendrik van Kinsbergen is de drijvende kracht achter het prestigieuze Elburgse Instituut voor Talen, Kunsten en Wetenschappen.