Collectie Gelderland

Ansichtkaart, voorstellende de Synagoge te Culemborg, 1900-1905

Afbeelding van de synagoge aan de Jodenkerkstraat naar illustratie van Kalkhoven 1889. De synagoge is in 1867 voor negenduizend gulden gebouwd en in juli 1868 ingewijd. Daarvoor had op dezelfde plek al een synagoge gestaan die vanaf 1790 in gebruik is geweest. De synagoge is zoals gebruikelijk bij synagoges gericht op het oosten richting Jeruzalem. Langs de boog om de ingang staat de Hebreeuwse tekst: כִּי בֵיתִי בֵּית תְּפִלָּה יִקָּרֵא לְכָל הָעַמִּים (Jesaja 56:7) met de volgende betekenis: Want mijn huis zal een gebedshuis genoemd worden voor alle volken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft de Duitse bezetter de synagoge als stal gebruikt. Na de Tweede Wereldoorlog zijn er slechts veertien Culemborgse joden teruggekeerd. De overige joden waren omgekomen in de holocaust. Als gevolg hiervan is in 1947 de joodse gemeente van Culemborg bij de Utrechtse joodse gemeente gevoegd. Op 15 december 1949 is de synagoge verkocht, nadat er eerst nog een meubelfabriek in was gevestigd. Wat er met het oorspronkelijke interieur van de synagoge is gebeurd is onbekend. Op 1 juni 1950 werd de voormalige synagoge ingewijd tot een gereformeerde kerk. Ds. J. Kok was de eerste predikant en gebruikte de tekst rondom de deur van Jesaja bij de inwijding. Het gebouw is in 1983 geheel gerestaureerd. Voor het hek van de synagoge is een herinneringstegel aan de in de tweede wereldoorlog omgekomen joden opgenomen in de bestrating. Tegenwoordig wordt het gebouw gebruikt door de Nederlands Gereformeerde kerk.